Việc sinh con đã tồn tại hàng ngàn, hàng vạn năm, trở thành một phần tự nhiên của cuộc sống. Tưởng chừng như đã quá quen thuộc, nhưng không phải bà mẹ nào cũng hiểu hết cách chăm sóc bản thân và con một cách tốt nhất.
Trong thời đại ngày nay, việc áp dụng và học hỏi các kiến thức chăm sóc từ cả cổ xưa lẫn hiện đại là vô cùng quan trọng. Chỉ khi đó, mẹ mới có thể duy trì sức khỏe, còn bé thì phát triển toàn diện cả về thể chất lẫn trí tuệ.
Đừng coi nhẹ việc học hỏi này và nghĩ rằng làm theo thói quen hay kinh nghiệm là đủ. Thực tế, việc chăm sóc mẹ và bé là một quá trình cần được nghiên cứu và tiếp thu kiến thức từ những nguồn uy tín, để mang lại điều tốt nhất cho mẹ và con yêu.
1. Chăm sóc trẻ sơ sinh
Chăm sóc trẻ sơ sinh cần tập trung vào các yếu tố sau:
a. Cho con bú mẹ
Sữa mẹ là nguồn dinh dưỡng tốt nhất cho trẻ sơ sinh trong 6 tháng đầu đời, giúp tăng cường hệ miễn dịch và hỗ trợ sự phát triển toàn diện của bé.
Cổ đại: Các tài liệu Ayurveda nhấn mạnh vai trò của việc nuôi con bằng sữa mẹ như là nền tảng quan trọng giúp cân bằng Dosha của trẻ.
Hiện đại: Sữa mẹ chứa kháng thể giúp bảo vệ trẻ khỏi các bệnh nhiễm trùng và giúp phát triển hệ vi sinh đường ruột khỏe mạnh.
b. Giấc ngủ
Trẻ sơ sinh cần nhiều giấc ngủ để phát triển não bộ và cơ thể.
Cổ đại: Trong lí thuyết và kinh nghiệm hàng ngàn năm của Ayurveda, trẻ sơ sinh nên ngủ trong không gian yên tĩnh, ấm áp và thoáng đãng để tăng cường sức khỏe.
Hiện đại: Trẻ sơ sinh thường ngủ từ 16-18 tiếng mỗi ngày, và giấc ngủ gián đoạn nên được tạo điều kiện bằng môi trường an toàn, tránh tiếng ồn và ánh sáng mạnh.
c. Mát xa và vận động nhẹ
Mát xa nhẹ nhàng giúp trẻ thư giãn và kích thích hệ tuần hoàn.
Cổ đại: Trong Yoga và Ayurveda, mát xa cho trẻ bằng dầu tự nhiên (dầu mè, dầu dừa) giúp làm dịu cơ thể, hỗ trợ hệ tiêu hóa và phát triển xương.
Hiện đại: Mát xa đúng cách còn giúp giảm tình trạng đau bụng và hỗ trợ sự phát triển cơ bắp.
(Chi tiết cụ thể xin xem phần sau)
d. Giữ vệ sinh và nhiệt độ cơ thể
Cổ đại: Giữ nhiệt độ ổn định là điều quan trọng trong việc duy trì sức khỏe. Trẻ sơ sinh cần được mặc ấm nhưng không quá nhiều lớp.
Hiện đại: Thay tã thường xuyên và giữ cho da bé luôn khô ráo, đồng thời đảm bảo rằng môi trường sống của bé luôn sạch sẽ.
2. Chế độ dinh dưỡng và thực đơn cho mẹ sau sinh
Người mẹ sau sinh cần một chế độ ăn uống đủ dinh dưỡng để hồi phục và cung cấp đủ sữa cho con bú. Dưới đây là chế độ dinh dưỡng và thực đơn dành cho mẹ.
a. Nguyên tắc dinh dưỡng
Cổ đại: Ayurveda khuyến khích người mẹ ăn những thực phẩm dễ tiêu hóa, giàu dinh dưỡng, ấm và nhẹ nhàng để hỗ trợ cân bằng Vata, vốn dễ bị mất cân bằng sau sinh.
Hiện đại: Người mẹ cần một chế độ ăn giàu protein, chất béo lành mạnh, vitamin và khoáng chất để đảm bảo cung cấp đủ năng lượng cho cơ thể.
b. Thực phẩm nên ăn
Thực phẩm giàu protein: Thịt gà, cá, đậu lăng, trứng, và các loại hạt.
Thực phẩm giàu chất béo lành mạnh: Dầu mè, dầu dừa, quả bơ, các loại hạt và dầu hạnh nhân.
Thực phẩm giàu canxi: Sữa và các sản phẩm từ sữa, rau cải xanh, hạnh nhân.
Thực phẩm giúp tăng cường sản xuất sữa: Gừng, nghệ, thì là, đu đủ xanh, lá mồng tơi.
3. Các bài tập thể chất nhẹ cho mẹ
Khí công Himalaya nhẹ nhàng: Các bài tập giãn cơ và hít thở của Khí công Himalaya giúp mẹ thư giãn, giảm stress và cân bằng hormone sau sinh.
Kỹ thuật hít thở: Kỹ thuật thở trong Khí công Himalaya giúp điều hòa hơi thở và tăng cường nội lực.
Bằng cách kết hợp giữa các nguyên lý cổ đại từ Ayurveda và kiến thức hiện đại, bạn có thể chăm sóc tốt nhất cho bé và chính mình trong giai đoạn sau sinh.
(XEM CHI TIẾT Ở PHẦN SAU)
CÁCH MÁT XA CHO TRẺ SƠ SINH
Mát xa cho trẻ sơ sinh là một phương pháp chăm sóc nhẹ nhàng, giúp bé thư giãn, phát triển hệ thống thần kinh, cơ bắp và tăng cường mối liên kết giữa bé và cha mẹ. Kỹ thuật này được khuyến khích cả trong truyền thống cổ đại (như Ayurveda) và các nghiên cứu y học hiện đại, nhấn mạnh đến lợi ích của việc kích thích cơ thể bé thông qua chạm tay nhẹ nhàng.
1. Lợi ích của mát xa cho trẻ
Thư giãn và cải thiện giấc ngủ: Mát xa giúp trẻ cảm thấy an toàn, thư giãn và dễ ngủ hơn.
Tăng cường hệ tuần hoàn và tiêu hóa: Mát xa kích thích sự lưu thông máu và hỗ trợ quá trình tiêu hóa, giúp giảm tình trạng đầy bụng, táo bón, hoặc đau bụng ở trẻ.
Phát triển cơ và xương: Tăng cường sự phát triển của cơ bắp và xương, giúp trẻ cứng cáp hơn.
Gắn kết tình cảm: Mát xa là cơ hội tuyệt vời để tạo ra sự liên kết mạnh mẽ giữa cha mẹ và bé thông qua sự chạm tay và giao tiếp ánh mắt.
2. Kỹ thuật mát xa cho trẻ
Mát xa cho trẻ sơ sinh cần được thực hiện nhẹ nhàng, từ từ và với sự chú ý tới phản ứng của bé. Bạn có thể sử dụng dầu tự nhiên như dầu dừa, dầu mè hoặc dầu hạnh nhân để tay dễ lướt trên da bé hơn.
a. Mát xa chân
Bắt đầu bằng chân: Mát xa chân bé là một cách nhẹ nhàng để khởi đầu vì bé thường quen với việc được chạm vào chân.
Cách thực hiện: Dùng ngón cái vuốt nhẹ từ bàn chân lên gót, sau đó nắn bóp nhẹ nhàng từng ngón chân và lòng bàn chân. Dùng hai tay nhẹ nhàng vuốt chân bé từ đùi xuống cổ chân.
b. Mát xa bụng
Thời gian thích hợp: Mát xa bụng không nên thực hiện khi bé vừa ăn xong để tránh ảnh hưởng tới tiêu hóa.
Cách thực hiện: Xoa tròn theo chiều kim đồng hồ trên bụng bé bằng lòng bàn tay, giúp hỗ trợ tiêu hóa và giảm đau bụng.
c. Mát xa ngực
Cách thực hiện: Đặt hai tay lên ngực bé, sau đó vuốt nhẹ nhàng từ giữa ngực ra hai bên vai theo hình vòng cung.
d. Mát xa cánh tay
Cách thực hiện: Nắn nhẹ cánh tay bé từ vai xuống cổ tay, sau đó vuốt nhẹ từng ngón tay, nắn nhẹ bàn tay bé.
e. Mát xa lưng
Cách thực hiện:Khi bé nằm sấp, dùng tay vuốt nhẹ nhàng từ cổ xuống mông theo cột sống. Sau đó, xoa tròn nhẹ nhàng dọc hai bên sống lưng.
3. Lưu ý khi mát xa cho trẻ sơ sinh
Chọn thời điểm mát xa: Mát xa khi bé không đói hoặc quá no. Thời điểm tốt nhất là sau khi tắm hoặc trước khi bé ngủ để bé thư giãn.
Phản ứng của bé: Nếu bé có dấu hiệu không thoải mái như quấy khóc hoặc nhăn nhó, hãy dừng lại. Mỗi bé có thể phản ứng khác nhau, nên quan sát để điều chỉnh lực và kỹ thuật.
Sử dụng dầu phù hợp: Dầu tự nhiên như dầu dừa, dầu mè hoặc dầu hạnh nhân rất thích hợp cho da trẻ. Tránh dùng dầu có mùi hương mạnh hoặc hóa chất.
4. Một số kỹ thuật từ Ayurveda
Shantala: Đây là phương pháp mát xa trẻ sơ sinh nổi tiếng của Ayurveda, nhấn mạnh việc mát xa toàn thân từ đầu đến chân, kết hợp với việc sử dụng dầu ấm.
Dầu mè ấm: Theo Ayurveda, dầu mè ấm là lựa chọn tuyệt vời để mát xa cho trẻ, giúp làm dịu da, thúc đẩy tuần hoàn và bảo vệ cơ thể khỏi mất cân bằng Vata.
Mát xa cho trẻ sơ sinh không chỉ là một phương pháp chăm sóc cơ thể, mà còn là cách để truyền đạt tình yêu thương và sự an toàn cho bé, giúp bé phát triển một cách khỏe mạnh và hạnh phúc.
BÀI TẬP CHO MẸ BỈM SỮA
Các kỹ thuật hít thở và động tác từ Khí công Himalaya có thể giúp mẹ sau sinh phục hồi sức khỏe, giảm stress và cân bằng hormone hiệu quả. Dưới đây là một số kỹ thuật và bài tập hít thở nhẹ nhàng mà mẹ sau sinh có thể áp dụng:
1. Kỹ thuật hít thở :
Kĩ thuật hô hấp là một phần không thể thiếu trong Khí công Himalaya, giúp điều hòa hơi thở, cân bằng hệ thống thần kinh và tăng cường nội lực. Dưới đây là một vài kỹ thuật hít thở mà mẹ sau sinh có thể thực hành:
a. Kỹ thuật thở bụng:
Cách thực hiện: Ngồi thẳng lưng hoặc nằm thoải mái, đặt tay trái úp vào mỏ ác, tay phải áp vào rốn hoặc dưới rốn một chút (khu vực đan điền hạ). Hít vào từ từ qua mũi, cảm nhận bụng phình lên, sau đó thở ra qua miệng, bụng thót lại. Hãy tập trung vào sự di chuyển của bụng khi hít vào và thở ra. Lưu ý thời gian thở ra dài bằng hoặc dài hơn hơi hít vào một chút.
Lợi ích: Giúp thư giãn, cải thiện tuần hoàn máu, tăng cường oxy cho cơ thể và giảm stress.
b. Kỹ thuật thở sâu:
Cách thực hiện: Ngồi thoải mái, hít vào sâu qua mũi, giữ hơi trong vài giây, sau đó thở ra từ từ qua mũi, tạo ra âm thanh nhẹ nhàng ở cổ họng.
Lợi ích: Giúp mẹ cân bằng lại cơ thể, thư giãn tâm trí và điều hòa hormone, giúp cơ thể hồi phục nhanh hơn sau sinh.
c. Thở thay đổi lỗ mũi:
Cách thực hiện: Ngồi thoải mái, đặt ngón tay cái của tay phải lên lỗ mũi phải, ngón trỏ lên lỗ mũi trái. Dùng ngón cái bịt lỗ mũi phải, hít vào qua lỗ mũi trái, sau đó dùng ngón tay trỏ bịt lỗ mũi trái, mở lỗ mũi phải và thở ra. Tiếp tục hít vào qua lỗ mũi phải, rồi thở ra qua lỗ mũi trái. Lặp lại chu kỳ này trong 5-10 phút.
Lợi ích: Kỹ thuật này giúp làm sạch hệ thống hô hấp, cân bằng năng lượng trong cơ thể và hỗ trợ giảm căng thẳng.
2. Động tác Khí công Himalaya nhẹ nhàng cho mẹ sau sinh
a. Tư thế nằm quì (còn gọi là em bé):
Cách thực hiện: Ngồi quỳ gối, mông đặt lên gót chân. Hít vào, sau đó thở ra và gập người về phía trước, trán chạm sàn. Đặt hai tay duỗi thẳng phía trước hoặc đặt cạnh thân. Giữ tư thế trong vài phút, kết hợp với hít thở sâu.
Lợi ích: Thư giãn lưng, vai và cổ, giảm đau lưng dưới và giúp cơ thể mẹ thư giãn hoàn toàn.
b. Tư thế cây cầu:
Cách thực hiện: Nằm ngửa, co gối lại sao cho hai bàn chân đặt trên sàn, rộng bằng hông. Hít vào và nâng hông lên cao, giữ tư thế trong vài giây, sau đó thở ra và hạ hông xuống. Lặp lại động tác này 10-15 lần.
Lợi ích: Tăng cường cơ vùng bụng và lưng, giúp cải thiện tuần hoàn máu và cân bằng hormone.
c. Tư thế mèo – bò:
Cách thực hiện: Chống hai tay, hai chân vuông góc với nền nhà. Hai bàn tay rộng bằng vai, hai đầu gối rộng bằng hông.
Hít vào, cong (võng) lưng xuống và ngẩng đầu lên (tư thế bò). Thở ra, cong lưng lên, cúi đầu xuống, gập càng sát cằm vào cổ càng tốt (tư thế mèo). Lặp lại động tác này 10-15 lần.
Lợi ích: Giúp cải thiện sự linh hoạt của cột sống, giảm đau lưng và làm dịu hệ thần kinh.
Lưu ý:
Mẹ sau sinh cần tập luyện với tốc độ nhẹ nhàng và lắng nghe cơ thể mình. Nếu cảm thấy mệt mỏi hoặc không thoải mái, nên dừng tập và nghỉ ngơi.
Trước khi bắt đầu tập luyện, nên tham khảo ý kiến bác sĩ, đặc biệt là với những người mẹ sinh mổ hoặc có các vấn đề về sức khỏe sau sinh.
Việc kết hợp các bài tập hít thở và động tác Khí công Himalaya sẽ giúp mẹ sau sinh cải thiện sức khỏe thể chất và tinh thần, tạo điều kiện cho quá trình hồi phục nhanh chóng và hiệu quả.
Tác giả: Chưởng môn phái Khí công Himalaya Trần Hoài Văn
Xin vui lòng ghi rõ nguồn “Câu lạc bộ Khí công Himalaya – https://khiconghimalaya.vn” khi phát hành lại thông tin trên.
