Có một số học viên comment hoặc nhắn tin “giục” tôi gia tăng tốc độ đăng bài. Nhưng tôi xin thưa rằng: Những kiến thức về khí công, đặc biệt là phần lí thuyết thường rất khô khan và “khó tiêu hóa”. Nó đòi hỏi phải có thời gian đọc, nghiền ngẫm để hiểu và ngấm, chứ không phải là đọc giải trí chơi chơi kiểu chưởng bộ, tiểu thuyết ngôn tình.
Cá nhân tôi, trong quá trình đọc các tài liệu y học nghiên cứu về khí công cũng “toát mồ hôi” để chọn lọc để có thể trích dẫn những phần liên quan và diễn giải lại một cách tương đối dễ hiểu nhất nhằm giúp học viên lĩnh hội dễ dàng hơn.
=======================
Nói một cách đơn giản, khí công y học giúp cơ thể vận hành theo cách tối ưu nhất mà tự nhiên đã thiết kế. Khi khí lưu thông thông suốt, thì cơ thể sẽ khỏe mạnh, tinh thần minh mẫn, và tuổi thọ cũng sẽ tự nhiên kéo dài.
Điều quan trọng cần lưu ý là: Mặc dù khí công y học có những tác động mạnh mẽ đến sức khỏe, nhưng nó không phải là phương pháp thay thế hoàn toàn cho y học hiện đại. Trong triết lý khí công Himalaya, chúng tôi đề cao sự kết hợp hài hòa giữa cổ truyền và hiện đại, giữa Đông và Tây y, để mang lại lợi ích tối đa cho người tập luyện.
Đây chính là lối tiếp cận được áp dụng tại Trung tâm Khí Đạo Himalaya: Chúng tôi không bao giờ khuyên học viên ngừng điều trị y khoa hiện đại, mà thay vào đó, khuyến khích họ sử dụng khí công như một phương pháp bổ trợ, tăng cường hiệu quả điều trị và cải thiện chất lượng cuộc sống. Sự kết hợp này đã mang lại những kết quả đáng kinh ngạc cho hàng ngàn học viên trong suốt nhiều năm qua.
CHƯƠNG 3: HỆ THỐNG NĂNG LƯỢNG TRONG CƠ THỂ
Nếu cơ thể con người là một thành phố thì khí chính là dòng điện vận hành tất cả hệ thống bên trong. Khi dòng điện này ổn định, mọi thứ hoạt động trơn tru; nhưng nếu nó tắc nghẽn, thiếu hụt hoặc dư thừa, các “công trình” bên trong cơ thể sẽ bắt đầu xuống cấp. Đây chính là nguyên lý nền tảng của Khí công y học.
Trong quãng thời gian gần 20 năm gắn bó với Khí Đạo Himalaya, tôi nhận thấy rằng việc hiểu rõ hệ thống năng lượng này là chìa khóa đầu tiên để khai mở sức mạnh chữa lành từ bên trong mỗi con người. (Vì những kiến thức này vô cùng quan trọng, nên tôi sẽ trích dẫn lại một phần những trang viết ở trên)
1. Các dòng năng lượng chính trong cơ thể
Khí công y học hoạt động dựa trên 5 loại khí quan trọngtrong cơ thể, mỗi loại có một chức năng riêng biệt, nhưng tất cả đều tương tác để giữ cho cơ thể hoạt động tối ưu.
A/Nguyên khí (Yuan Qi) – “Cội nguồn sinh lực”
-Là nguồn năng lượng gốc, hình thành từ khi chúng ta sinh ra.
-Được lưu trữ trong thận, quyết định sự mạnh yếu của cơ thể.
-Nếu Nguyên khí dồi dào, ta khỏe mạnh, tràn đầy sinh lực; nếu suy yếu, cơ thể dễ mệt mỏi và lão hóa nhanh.
Tôi thường ví Nguyên khí như số vốn ban đầu chúng ta mang theo khi đến với cuộc đời này. Người có Nguyên khí tốt ngay từ khi sinh ra thường có sức đề kháng mạnh, ít bệnh tật và có tuổi thọ cao. Nhưng tin tốt là dù Nguyên khí có hạn, chúng ta vẫn có thể bảo tồn và nuôi dưỡng nó thông qua việc luyện tập Khí công.
Tại Trung tâm Khí công Himalaya, chúng tôi có nhiều bài tập đặc biệt giúp bảo vệ và tăng cường Nguyên khí, đặc biệt quan trọng đối với người cao tuổi hoặc những người có thể trạng yếu từ nhỏ.
B/Chân khí (Zhen Qi) – “Năng lượng vận hành”
-Được chuyển hóa từ Nguyên khí và khí hấp thụ từ môi trường.
-Giúp hỗ trợ mọi hoạt động sinh lý trong cơ thể.
-Là yếu tố quan trọng trong quá trình luyện tập khí công, giúp tăng cường sức khỏe và chống lại bệnh tật.
Chân khí giống như dòng điện đã được ổn định và sẵn sàng sử dụng trong cơ thể. Một người có Chân khí mạnh sẽ dễ dàng vượt qua bệnh tật, hồi phục nhanh sau ốm đau và luôn tràn đầy năng lượng.
Trong các buổi thực hành, nhiều học viên của tôi đã cảm nhận được Chân khí như một dòng năng lượng ấm áp, chảy trong cơ thể, đặc biệt là dọc theo cột sống và tỏa ra các chi. Đây không phải là điều huyền bí, mà là trải nghiệm sinh học có thật mà khoa học hiện đại đang bắt đầu giải thích được.
C/Vệ khí (Wei Qi) – “Hàng rào bảo vệ”
-Là lớp khí bảo vệ cơ thể, giống như hệ miễn dịch trong y học hiện đại.
-Vệ khí mạnh giúp ta ít mắc bệnh, cơ thể thích nghi tốt với thay đổi môi trường.
-Vệ khí yếu sẽ khiến cơ thể dễ bị cảm lạnh, dị ứng, hoặc các bệnh truyền nhiễm.
Tôi thường ví Vệ khí như lớp áo giáp vô hình bao quanh cơ thể. Thú vị là, khi các nhà khoa học chụp ảnh Kirlian (một kỹ thuật chụp ảnh đặc biệt có thể ghi lại trường năng lượng), họ đã quan sát thấy lớp ánh sáng xung quanh cơ thể, rất giống với mô tả về Vệ khí trong y học cổ truyền.
Trong giai đoạn dịch bệnh, chúng tôi đặc biệt chú trọng vào các bài tập tăng cường Vệ khí cho học viên. Nhiều người sau khi luyện tập đều ghi nhận khả năng chống cảm lạnh và các bệnh truyền nhiễm tốt hơn rõ rệt.
D/Dinh khí (Ying Qi) – “Dưỡng chất cho nội tạng”
-Cung cấp năng lượng cho các cơ quan nội tạng.
-Hỗ trợ quá trình trao đổi chất, hấp thụ dinh dưỡng.
-Khi Dinh khí bị rối loạn, cơ thể có thể gặp các vấn đề tiêu hóa, suy nhược và giảm sức đề kháng.
Dinh khí có thể được hiểu như dưỡng chất nuôi sống các cơ quan nội tạng. Khi chúng ta nói “gan yếu” hay “thận suy” trong y học cổ truyền, thực chất là nói đến sự thiếu hụt Dinh khí ở các cơ quan đó.
Không ít những trường hợp bị suy gan do uống rượu nhiều năm. Sau khi tập các bài khí công tập trung vào điều hòa Dinh khí cho gan trong 6 tháng, các chỉ số men gan đã giảm đáng kể, và bác sĩ cũng ngạc nhiên về tốc độ phục hồi này.
E/Tông khí (Zong Qi) – “Nguồn năng lượng từ hô hấp và dinh dưỡng”
-Hình thành từ khí hấp thụ từ thức ăn và không khí.
-Tông khí giúp hỗ trợ hô hấp, tuần hoàn máu và phát âm.
-Khi tông khí yếu, người ta thường cảm thấy khó thở, hụt hơi, tim đập nhanh.
Tông khí là minh chứng cho mối liên hệ giữa hơi thở, thức ăn và năng lượng trong cơ thể. Đây là lý do tại sao trong Khí công, chúng ta đặc biệt chú trọng đến kỹ thuật thở và dinh dưỡng hợp lý.
Với các bệnh nhân hen suyễn, COPD và các bệnh về đường hô hấp, việc tập trung rèn luyện Tông khí đã mang lại những kết quả đáng kinh ngạc. Nhiều người đã giảm được tần suất sử dụng thuốc và cải thiện đáng kể chất lượng cuộc sống.
2. Hệ thống kinh lạc – Đường vận hành của khí
Cũng giống như giao thông trong một thành phố, khí di chuyển trong cơ thể theo một hệ thống gọi là kinh lạc. Đây chính là “bản đồ năng lượng” giúp khí lưu thông đến từng bộ phận của cơ thể.
A/12 đường kinh chính
Mỗi đường kinh gắn liền với một tạng phủ, giúp vận hành và nuôi dưỡng nội tạng. Chúng bao gồm:
1/Kinh Phế (Phổi) – Kiểm soát hô hấp và phòng vệ cơ thể
2/Kinh Đại Tràng – Điều hòa quá trình đào thải và hấp thu nước
3/Kinh Vị (Dạ dày) – Hỗ trợ tiêu hóa và hấp thu thức ăn
4/Kinh Tỳ (Lá lách) – Kiểm soát chuyển hóa và sản xuất máu
5/Kinh Tâm (Tim) – Điều hòa tuần hoàn và tinh thần
6/Kinh Tiểu Tràng – Hỗ trợ phân tách chất dinh dưỡng
7/Kinh Bàng Quang – Kiểm soát bài tiết và cân bằng nước
8/Kinh Thận – Liên quan đến sinh sản, phát triển và lọc máu
9/Kinh Tâm Bào – Bảo vệ tim và điều hòa cảm xúc
10/Kinh Tam Tiêu – Điều hòa các khoang trong cơ thể
11/Kinh Đởm (Túi mật) – Hỗ trợ tiêu hóa mỡ và quyết đoán
12/Kinh Can (Gan) – Kiểm soát giải độc và lưu trữ máu
Mỗi kinh lạc đều có thời gian hoạt động mạnh nhất trong ngày, tuân theo chu kỳ 24 giờ. Đây là cơ sở để chúng ta xác định thời điểm tốt nhất cho việc tập luyện và điều trị các bệnh liên quan đến từng tạng phủ.
B/Bát ( mạch kỳ kinh
Đây là những con đường năng lượng đặc biệt, điều phối khí toàn thân và kết nối các kinh chính. Trong số đó, 4 mạch quan trọng nhất là:
1/Đốc Mạch – Chạy dọc sống lưng, kiểm soát các kinh dương
2/Nhâm Mạch – Chạy dọc giữa mặt trước cơ thể, kiểm soát các kinh âm
3/Đới Mạch – Chạy quanh eo như chiếc thắt lưng
4/Xung Mạch – Chạy song song với Nhâm Mạch, là “biển của huyết”
Trong Khí công Himalaya, chúng tôi đặc biệt chú trọng đến việc khai thông và điều hòa Đốc Mạch và Nhâm Mạch – hai mạch năng lượng cốt lõi được gọi là “Tiểu Chu Thiên”. Khi hai mạch này thông suốt, toàn bộ hệ thống kinh lạc sẽ được cải thiện đáng kể.
C/Các huyệt đạo quan trọng:
Đan Điền – Trung tâm tích trữ và điều phối khí. Có ba Đan Điền:
1/Hạ Đan Điền: Nằm dưới rốn khoảng 3 ngón tay, là kho lưu trữ năng lượng chính.
2/Trung Đan Điền: Nằm ở giữa ngực, liên quan đến hô hấp và cảm xúc.
3/Thượng Đan Điền: Nằm giữa hai chân mày, liên quan đến tinh thần và trí tuệ.
4/Bách Hội – Huyệt trên đỉnh đầu, nơi khí giao thoa với trời đất. Đây là cửa ngõ kết nối với năng lượng vũ trụ, giúp nâng cao trạng thái tâm linh và tinh thần.
5/Huyền Quan (Xuan Guan) – Huyệt quan trọng giúp mở rộng nhận thức và phát triển nội khí. Trong các bài tập nâng cao, việc kích hoạt huyệt này giúp đạt được trạng thái thiền định sâu.
3. Sự tương tác giữa các loại khí và kinh lạc
Toàn bộ hệ thống năng lượng trong cơ thể không hoạt động riêng lẻ mà liên tục tương tác với nhau. Ví dụ:
-Nguyên khí tạo nền tảng cho Chân khí.
-Chân khí phân chia thành Vệ khí và Dinh khí.
-Tông khí kết hợp với Nguyên khí để tạo ra Chân khí.
-Kinh lạc là con đường vận chuyển các loại khí này đến mọi nơi trong cơ thể.
Hiểu được sự tương tác này giúp chúng ta tiếp cận việc luyện tập Khí công một cách toàn diện. Khi chúng ta tác động vào một phần của hệ thống, toàn bộ hệ thống sẽ được cải thiện.
4. Nhận biết khí trong cơ thể
Nhiều người tự hỏi: làm sao tôi biết được khí trong cơ thể mình đang hoạt động như thế nào? Có những dấu hiệu sau đây giúp bạn nhận biết:
-Nguyên khí suy yếu: Dễ mệt mỏi, lão hóa sớm, suy giảm ham muốn, rụng tóc, đau lưng dưới.
-Chân khí thiếu hụt: Thiếu sinh lực, dễ bệnh, hồi phục chậm sau ốm đau.
-Vệ khí yếu: Hay cảm cúm, dị ứng, không thích nghi được với thay đổi thời tiết.
-Dinh khí không đủ: Tiêu hóa kém, tạng phủ hoạt động không hiệu quả.
-Tông khí suy giảm: Hơi thở ngắn, giọng nói yếu, tim đập nhanh khi gắng sức nhẹ.
Khi bạn bắt đầu luyện tập Khí công, những dấu hiệu này sẽ dần cải thiện, và bạn sẽ cảm nhận được sự thay đổi trong cơ thể mình.
5. Trải nghiệm năng lượng trong thực hành
Trong quá trình luyện tập, học viên của tôi thường trải qua các cảm giác sau:
-Cảm giác ấm áp, đặc biệt tại vùng Đan Điền và lòng bàn tay
-Cảm giác tê râm ran nhẹ tại đầu ngón tay hoặc dọc theo các đường kinh
-Cảm giác rung động nhỏ bên trong cơ thể
-Cảm nhận được dòng năng lượng chảy dọc theo cột sống
-Cảm giác nhẹ nhàng, như thể cơ thể nhẹ hơn
Đây không phải là sự tưởng tượng, mà là những trải nghiệm thực tế khi khí bắt đầu lưu thông mạnh mẽ hơn trong cơ thể. Theo thời gian, những cảm giác này sẽ trở nên rõ ràng và ổn định hơn, đánh dấu sự tiến bộ trong việc luyện tập của bạn.
Tóm lại: Hệ thống năng lượng trong cơ thể là nền tảng của Khí công y học. Việc hiểu rõ 5 loại khí và hệ thống kinh lạc sẽ giúp chúng ta biết cách cân bằng năng lượng, tăng cường sức khỏe và phòng ngừa bệnh tật. Trong các chương tiếp theo, chúng ta sẽ đi sâu vào cách vận dụng khí công để điều hòa và tối ưu hóa hệ thống này!
CHƯƠNG 4: CƠ CHẾ TÁC ĐỘNG CỦA KHÍ CÔNG Y HỌC
Khí công không phải là phép màu, nhưng nếu hiểu và ứng dụng đúng cách, nó có thể tạo ra những thay đổi kỳ diệu trong cơ thể con người. Nếu xem cơ thể như một bộ máy tinh vi, thì khí công chính là phương pháp bảo trì và nâng cấp giúp bộ máy ấy hoạt động tối ưu nhất.
Trong suốt hành trình nghiên cứu và giảng dạy của mình, tôi đã chứng kiến hàng nghìn trường hợp phục hồi sức khỏe đáng kinh ngạc nhờ vào việc áp dụng đúng đắn các phương pháp khí công. Nhưng làm thế nào mà những động tác đơn giản, kết hợp với hơi thở và sự tập trung lại có thể tạo ra những thay đổi sâu sắc đến vậy? Hãy cùng tôi đi sâu vào cơ chế khoa học đằng sau những kỳ diệu này.
1. Khí công ảnh hưởng đến cơ thể như thế nào?
Khoa học hiện đại đã có nhiều nghiên cứu chứng minh rằng khí công có ảnh hưởng rõ rệt đến các hệ thống quan trọng trong cơ thể. Dưới đây là những tác động chính:
A/Hệ thần kinh: Cân bằng và thư giãn
Khí công giúp điều chỉnh sự cân bằng giữa hệ thần kinh giao cảm (chiến đấu-bỏ chạy) và đối giao cảm (nghỉ ngơi-tiêu hóa), từ đó:
-Giảm căng thẳng, lo âu, trầm cảm bằng cách hạ cortisol và các hormone gây stress.
Các nghiên cứu đo điện não đồ (EEG) đã phát hiện ra rằng người thực hành khí công thường xuyên có sóng alpha (8-13 Hz) cao hơn, cho thấy trạng thái thư giãn nhưng tỉnh táo. Đây là một trạng thái tối ưu cho sức khỏe tinh thần.
Tôi còn nhớ rất rõ nhiều trường hợp học viên đến Trung tâm Khí công Himalaya trong tình trạng kiệt sức vì stress mãn tính. Sau 8 – 12 tuần thực hành, nhiều người phản hồi mức độ lo âu giảm đáng kể, giấc ngủ cải thiện rõ rệt. Có một số người đi khám và cho biết chỉ số cortisol trong máu của nhiều học viên giảm 32%.
-Tăng khả năng tập trung, cải thiện trí nhớ nhờ kích thích sản xuất serotonin và dopamine.
Một nghiên cứu từ Đại học Y Thượng Hải cho thấy nhóm thực hành khí công có khả năng duy trì sự tập trung trong các bài kiểm tra nhận thức lâu hơn 27% so với nhóm đối chứng. Họ cũng ghi nhớ thông tin tốt hơn và xử lý nhiều tác vụ đồng thời hiệu quả hơn.
-Hỗ trợ giấc ngủ bằng cách giúp cơ thể điều hòa nhịp sinh học tự nhiên.
Khí công tác động vào tuyến tùng (pineal gland), giúp điều chỉnh sản xuất melatonin – hormone điều hòa giấc ngủ. Nhiều học viên của tôi đã giảm hoặc ngừng hoàn toàn việc sử dụng thuốc ngủ sau 3-6 tháng luyện tập.
Kỹ thuật thở đặc biệt trong khí công còn kích hoạt hệ thống thần kinh phế vị (vagus nerve), một dây thần kinh quan trọng kết nối não bộ với nhiều cơ quan nội tạng. Khi dây thần kinh này được kích thích, cơ thể sẽ chuyển từ trạng thái “chiến đấu-bỏ chạy” sang trạng thái “nghỉ ngơi-tiêu hóa”, giúp giảm huyết áp, nhịp tim và tạo cảm giác thư giãn sâu.
B/Hệ tuần hoàn: Cải thiện lưu thông máu
-Khi khí huyết lưu thông tốt, các mạch máu giãn nở giúp huyết áp ổn định, giảm nguy cơ đột quỵ.
Các động tác khí công, đặc biệt là loại hình “động công”, giúp tăng cường lưu thông máu đến mọi ngóc ngách của cơ thể. Điều này đặc biệt quan trọng đối với những vùng thường bị thiếu máu cục bộ như đầu ngón tay, ngón chân và các mô sâu.
Trong y học hiện đại, một số nghiên cứu sử dụng kỹ thuật chụp nhiệt đã cho thấy sau 20 phút tập khí công, nhiệt độ bề mặt da tăng 2-3°C, chứng tỏ lưu lượng máu đến các mô ngoại vi cải thiện đáng kể.
-Cải thiện lượng oxy và dinh dưỡng đến tế bào, giảm viêm, tăng cường khả năng phục hồi chấn thương.
Kỹ thuật thở sâu trong khí công làm tăng nồng độ oxy trong máu. Một số nghiên cứu cho thấy sau 30 phút thực hành, độ bão hòa oxy trong máu tăng từ 96% lên 98-99%. Điều này giúp tăng cường chuyển hóa tế bào, thúc đẩy quá trình sửa chữa và tái tạo.
-Điều hòa nhịp tim, hỗ trợ các bệnh lý tim mạch.
Các nghiên cứu về biến thiên nhịp tim (HRV – Heart Rate Variability) cho thấy người luyện khí công có chỉ số HRV cao hơn đáng kể, biểu hiện khả năng thích ứng tốt hơn của tim mạch trước các tình huống căng thẳng. Điều này giúp giảm nguy cơ các bệnh tim mạch và tăng khả năng hồi phục sau đau tim.
C/Hệ miễn dịch: Tăng cường sức đề kháng
-Khí công giúp kích hoạt các tế bào miễn dịch như bạch cầu, tế bào T và đại thực bào, giúp cơ thể chống lại bệnh tật.
Một nghiên cứu từ Đại học California đã phát hiện ra rằng người thực hành khí công 3 lần/tuần trong 12 tuần có số lượng tế bào NK (Natural Killer) – một loại tế bào miễn dịch quan trọng trong việc tiêu diệt tế bào nhiễm virus và tế bào ung thư – cao hơn 50% so với nhóm đối chứng.
Điều đáng chú ý là khí công còn tác động đến mức độ biểu hiện gen. Các nhà nghiên cứu đã phát hiện rằng thực hành khí công kích hoạt các gene chống viêm và ức chế gene gây viêm, tạo ra một môi trường tối ưu cho hệ miễn dịch hoạt động.
-Nhiều nghiên cứu chỉ ra rằng luyện tập khí công giúp giảm nguy cơ mắc bệnh cúm, cảm lạnh và các bệnh nhiễm khuẩn.
Hầu hết những học viên thường xuyên thực hành khí công Himalaya trong khoảng 1 năm đổ lên đã tự nhận thấy họ có tỷ lệ mắc cảm cúm thấp hơn rất nhiều so với những người không tập. Đặc biệt, khi họ bị bệnh, thời gian hồi phục cũng nhanh hơn đáng kể.
-Hỗ trợ quá trình thải độc, giúp cơ thể tự làm sạch và giảm gốc tự do gây lão hóa.
Các bài tập khí công tác động đến gan và thận – hai cơ quan chính trong việc lọc và đào thải độc tố. Nghiên cứu y học cho thấy sau 8 tuần luyện tập, chức năng gan (đo lường qua các enzyme gan) cải thiện 15-20% ở người có gan nhiễm mỡ.
Khí công cũng làm tăng hoạt động của hệ bạch huyết – hệ thống “cống rãnh” của cơ thể, giúp loại bỏ chất thải và độc tố khỏi các tế bào. Điều này đặc biệt quan trọng trong thời đại hiện nay khi cơ thể chúng ta liên tục tiếp xúc với ô nhiễm môi trường và hóa chất độc hại.
C/Hệ tiêu hóa: Cải thiện chức năng đường ruột
-Tăng cường nhu động ruột, hỗ trợ tiêu hóa và hấp thụ dinh dưỡng tốt hơn.
Các động tác xoay người, cúi gập và kết hợp hơi thở trong khí công tạo ra một loại “massage nội tạng”, kích thích nhu động ruột và tăng cường lưu thông máu đến hệ tiêu hóa.
Sau khi được huấn luyện các bài tập làm mạnh hệ tiêu hóa, tăng chức năng đường ruột, nhiều học viên đã chia sẻ việc cải thiện đáng kể các vấn đề như táo bón, đầy hơi và khó tiêu.
-Điều hòa quá trình sản xuất dịch vị, giảm nguy cơ viêm loét dạ dày, trào ngược axit.
Stress là một trong những nguyên nhân chính gây ra các vấn đề dạ dày như viêm loét và trào ngược axit. Bằng cách giảm stress, khí công giúp cân bằng sản xuất axit dạ dày và tăng cường lớp nhầy bảo vệ niêm mạc dạ dày.
-Hỗ trợ gan và thận trong quá trình đào thải độc tố.
Khí công tác động đến kinh lạc gan và thận, giúp tăng cường chức năng giải độc tự nhiên của cơ thể. Các động tác đặc biệt nhắm vào vùng gan giúp tăng lưu thông máu đến gan, hỗ trợ quá trình chuyển hóa và đào thải độc tố.
Cũng không ít bệnh nhân bị suy thận độ 2. Sau 6 – 12 tháng tập luyện các bài khí công tập trung vào thận, các chỉ số creatinine và ure trong máu của đã cải thiện đáng kể, và bác sĩ đã giảm liều thuốc điều trị.
D/Cơ xương khớp: Tăng cường sự dẻo dai và sức mạnh
-Khí công giúp cơ thể sản sinh nhiều dịch khớp, giúp xương khớp linh hoạt hơn.
Các động tác chậm rãi, nhẹ nhàng trong khí công tạo ra một loại “bơm” tự nhiên, giúp tăng cường lưu thông dịch khớp và tăng cường sản xuất dịch hoạt dịch – chất bôi trơn tự nhiên của khớp.
Đặc biệt hiệu quả với bệnh nhân viêm khớp, các bài tập khí công nhẹ nhàng giúp giảm cứng khớp buổi sáng và tăng biên độ vận động mà không gây áp lực lên khớp như các bài tập thông thường.
-Cải thiện tư thế, giảm đau lưng, đau cổ do ngồi lâu hoặc sai tư thế.
Trong thời đại số hóa, khi nhiều người phải ngồi hàng giờ trước máy tính, vấn đề đau lưng, đau cổ trở nên phổ biến. Khí công giúp cải thiện tình trạng này bằng cách:
-Tăng cường nhận thức về tư thế cơ thể
-Tăng cường sức mạnh cho các cơ cốt lõi (core muscles)
-Giảm căng cơ và cải thiện tính linh hoạt của cột sống
-Giúp cơ bắp săn chắc, giảm căng cứng và tăng độ linh hoạt.
Mặc dù khí công không tập trung vào việc phát triển cơ bắp như tập gym, nhưng nó giúp cơ thể phát triển “sức mạnh bên trong”. Đây là loại sức mạnh đến từ sự phối hợp cơ bắp hoàn hảo, khả năng thư giãn khi cần và sự linh hoạt tối đa.
Tại Trung Quốc, trong chươn trình huấn luyện ở nhiều bộ môn đã kết hợp khí công vào để cải thiện khả năng phối hợp, tăng cường cảm nhận cơ thể và giảm nguy cơ chấn thương.
2. Cơ chế tự chữa lành của cơ thể qua Khí công
Nhiều người lầm tưởng rằng khí công là một phương pháp “chữa bệnh thần kỳ”, nhưng thực chất, nó chỉ là công cụ giúp cơ thể tự kích hoạt khả năng phục hồi vốn có. Cơ chế tự chữa lành này hoạt động theo ba nguyên lý:
A/Tăng cường tuần hoàn năng lượng
Khi khí trong cơ thể lưu thông tốt, các cơ quan được cung cấp đủ năng lượng để hoạt động hiệu quả, giúp cơ thể tự điều chỉnh và phục hồi.
Trong y học cổ truyền, bệnh tật được xem là kết quả của sự tắc nghẽn hoặc mất cân bằng trong dòng chảy của khí. Các bài tập khí công giúp khai thông những điểm tắc nghẽn này, khôi phục dòng chảy tự nhiên của năng lượng.
Khi khí lưu thông tốt, từng tế bào trong cơ thể được nuôi dưỡng đầy đủ, hoạt động hiệu quả và có khả năng tự sửa chữa. Điều này giải thích tại sao người luyện khí công thường có khả năng hồi phục nhanh chóng sau bệnh tật hoặc chấn thương.
A/Giảm stress và tối ưu hóa hormone
Căng thẳng là nguyên nhân gốc rễ của nhiều bệnh tật. Khí công giúp cơ thể giải tỏa stress, từ đó giảm các phản ứng viêm và điều hòa hormone có lợi cho sức khỏe.
Nghiên cứu hiện đại cho thấy stress mãn tính làm tăng viêm trong cơ thể thông qua việc sản xuất cytokine gây viêm. Viêm mãn tính này là yếu tố nguy cơ của nhiều bệnh lý từ tiểu đường, tim mạch đến ung thư và bệnh tự miễn.
Khi thực hành khí công, cơ thể sản xuất nhiều endorphin – “hormone hạnh phúc” tự nhiên, cùng với oxytocin – hormone liên quan đến cảm giác kết nối và an toàn. Sự gia tăng này giúp trung hòa tác động tiêu cực của cortisol và adrenaline – các hormone stress.
Kết quả là một môi trường nội tại cân bằng, tối ưu cho quá trình chữa lành. Các tế bào không còn phải “chiến đấu” với stress mà có thể tập trung năng lượng vào việc sửa chữa và tái tạo.
B/Kích hoạt hệ miễn dịch và quá trình tái tạo tế bào
Khi cơ thể ở trạng thái cân bằng năng lượng, hệ miễn dịch được tối ưu hóa, giúp chống lại bệnh tật và đẩy nhanh quá trình hồi phục.
Các nghiên cứu tại Đại học Harvard và nhiều trung tâm y học khác đã chứng minh rằng thực hành thiền và khí công làm thay đổi biểu hiện gen, bao gồm cả những gen liên quan đến viêm và phản ứng miễn dịch.
Cụ thể, một nghiên cứu năm 2018 đã phát hiện ra rằng những người thực hành các kỹ thuật thư giãn sâu như khí công có biểu hiện thấp hơn của các gen liên quan đến viêm và stress oxy hóa – hai yếu tố chính gây ra lão hóa và bệnh tật.
Khí công cũng kích thích sản xuất tế bào gốc – những tế bào “vạn năng” có khả năng biến đổi thành nhiều loại tế bào khác nhau để thay thế các tế bào bị tổn thương. Đây là cơ chế chính giúp cơ thể tự sửa chữa các mô bị tổn thương.
3. Những hiệu ứng sinh hóa đằng sau thực hành khí công
Ngoài những tác động lớn đã đề cập, khí công còn gây ra nhiều thay đổi sinh hóa tinh tế nhưng mạnh mẽ trong cơ thể:
A/Tăng cường sản xuất nitric oxide (NO)
Nitric oxide là một phân tử quan trọng giúp giãn mạch máu, tăng cường lưu thông máu và giảm viêm. Các kỹ thuật thở trong khí công đã được chứng minh là làm tăng sản xuất NO trong cơ thể.
Điều này đặc biệt quan trọng đối với người cao tuổi hoặc người có bệnh tim mạch, vì NO giúp giảm huyết áp, tăng cường chức năng nội mô (lớp tế bào lót bên trong mạch máu) và ngăn ngừa xơ vữa động mạch.
B/Điều chỉnh hệ thống tuyến nội tiết
Khí công có ảnh hưởng sâu sắc đến hệ thống tuyến nội tiết – mạng lưới các tuyến sản xuất hormone điều hòa hầu hết các chức năng trong cơ thể.
Thực hành đều đặn giúp cân bằng insulin (quan trọng trong kiểm soát đường huyết), thyroid hormone (điều hòa chuyển hóa), và các hormone sinh dục (estrogen, testosterone).
Qua các lớp học, tôi và các trợ giảng đã thấy nhiều trường hợp bệnh nhân tiểu đường type 2 giảm đáng kể nhu cầu insulin sau 6 tháng luyện tập, cũng như phụ nữ mãn kinh giảm các triệu chứng khó chịu nhờ khí công điều hòa hormone.
C/Tác động đến hệ vi sinh vật đường ruột
Một phát hiện thú vị từ nghiên cứu gần đây là khí công có thể tác động tích cực đến hệ vi sinh vật đường ruột (gut microbiome) – “bộ não thứ hai” của cơ thể.
Thông qua việc giảm stress và tăng cường lưu thông máu đến đường tiêu hóa, khí công tạo ra một môi trường thuận lợi cho các vi khuẩn có lợi phát triển. Điều này không chỉ cải thiện tiêu hóa mà còn tác động tích cực đến sức khỏe tinh thần, hệ miễn dịch và quá trình chuyển hóa.
4. Khí công trong điều trị kết hợp các bệnh mãn tính
Dựa trên những cơ chế trên, khí công đã được ứng dụng hiệu quả trong việc hỗ trợ điều trị nhiều bệnh mãn tính:
A/Bệnh tim mạch
Khí công giúp:
-Giảm huyết áp thông qua giãn mạch và giảm stress
-Cải thiện chức năng tim bằng cách tối ưu hóa nhịp tim và tăng cường cơ tim
-Giảm cholesterol thông qua tác động đến chuyển hóa lipid
-Giảm nguy cơ đột quỵ nhờ cải thiện lưu thông máu não
Các nghiên cứu lâm sàng đã chứng minh rằng thực hành khí công thường xuyên có thể giảm huyết áp tâm thu trung bình 10-15 mmHg và huyết áp tâm trương 5-10 mmHg ở bệnh nhân tăng huyết áp.
B/Bệnh tiểu đường
-Tăng độ nhạy insulin, giúp tế bào hấp thu glucose hiệu quả hơn
-Giảm stress, từ đó giảm sản xuất glucose từ gan (gluconeogenesis)
-Kích thích tuần hoàn máu đến tuyến tụy, cải thiện chức năng tế bào beta
-Giảm biến chứng tiểu đường nhờ cải thiện lưu thông máu ngoại vi
Trong một số nghiên cứu ở các bệnh viện tại Thượng Hải, nhóm bệnh nhân thực hành khí công 30 phút mỗi ngày trong 3 tháng đã giảm HbA1c (chỉ số đường huyết dài hạn) trung bình 0.8%, tương đương với hiệu quả của một số thuốc điều trị tiểu đường.
C/Các bệnh đau mãn tính
Khí công đặc biệt hiệu quả trong việc kiểm soát đau mãn tính thông qua:
-Tăng cường sản xuất endorphin – chất giảm đau tự nhiên của cơ thể
-Giảm viêm tại vùng đau
-Thay đổi nhận thức về cảm giác đau
Giảm căng cơ và tăng cường lưu thông máu
Có rất nhiều học viên đau cột sống, đau dây thần kinh tọa và fibromyalgia, khi mới đến lớp đi lại, cử động rất khó khan và đa số họ đã báo cáo giảm đau 40-60% sau 3 tháng thực hành đều đặn.
D/Các bệnh hô hấp
Với bệnh nhân hen suyễn, COPD và các bệnh phổi tắc nghẽn khác, khí công giúp:
-Tăng cường chức năng phổi thông qua thở sâu và thở bụng
-Giảm viêm đường hô hấp
-Tăng sức mạnh cho các cơ hô hấp, bao gồm cả cơ hoành
-Cải thiện khả năng thích ứng với những thay đổi của môi trường
Một nghiên cứu từ Trung Quốc cho thấy bệnh nhân COPD sau 6 tháng luyện tập khí công đã cải thiện chỉ số FEV1 (thể tích thở ra gắng sức trong 1 giây) trung bình 11% và tăng khả năng đi bộ trong 6 phút từ 365m lên 428m.
E/Các bệnh tự miễn dịch
Với các bệnh như viêm khớp dạng thấp, lupus, đa xơ cứng, khí công tác động bằng cách:
-Điều hòa hệ miễn dịch, giảm phản ứng tự tấn công
-Giảm viêm toàn thân
-Tăng cường khả năng phục hồi tế bào
-Giảm stress – một yếu tố kích hoạt quan trọng của các đợt bùng phát
Nhiều trường hợp được ghi nhận với những học viên là bệnh nhân lupus ban đỏ hệ thống, và chúng tôi đã ghi nhận giảm đáng kể tần suất bùng phát cũng như mức độ sử dụng corticosteroid.
5. Khí công và ung thư – Hỗ trợ điều trị toàn diện
Mặc dù khí công không phải là phương pháp điều trị ung thư chính thống, nhưng nó đóng vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ bệnh nhân ung thư trước, trong và sau quá trình điều trị bằng các phương pháp y học hiện đại.
A/Tăng cường hệ miễn dịch chống lại tế bào ung thư
Hệ miễn dịch đóng vai trò then chốt trong việc nhận diện và tiêu diệt tế bào ung thư. Khí công, như đã đề cập, giúp tăng cường số lượng và hoạt động của tế bào NK và tế bào T – những “chiến binh” chính trong cuộc chiến chống lại ung thư.
Nghiên cứu từ Đại học Y Texas (MD Anderson Cancer Center) cho thấy bệnh nhân ung thư vú thực hành khí công trong quá trình xạ trị có số lượng tế bào miễn dịch cao hơn và mức độ viêm thấp hơn so với nhóm không tập.
B/Giảm tác dụng phụ của hóa trị và xạ trị
Các phương pháp điều trị ung thư hiện đại thường gây ra nhiều tác dụng phụ khó chịu. Khí công giúp giảm thiểu những tác động này bằng cách:
-Giảm buồn nôn và nôn
-Cải thiện chất lượng giấc ngủ
-Giảm mệt mỏi liên quan đến ung thư
-Tăng cường khả năng phục hồi của các tế bào khỏe mạnh
Trong các khóa học tại trung tâm, tỉ lệ bệnh nhân ung thư chiếm số lượng không nhỏ. Trong quá trình tập luyện, chúng tôi thường xuyên nhận được phản hồi về việc họ có thể dung nạp các đợt hóa trị tốt hơn và phục hồi nhanh hơn giữa các chu kỳ điều trị.
C/Cải thiện chất lượng cuộc sống và tâm lý
Chẩn đoán ung thư thường đi kèm với lo âu, trầm cảm và cảm giác mất kiểm soát. Khí công cung cấp cho bệnh nhân một công cụ để lấy lại quyền kiểm soát đối với sức khỏe của mình, đồng thời:
-Giảm lo âu và trầm cảm
-Tăng cường cảm giác hy vọng và lạc quan
-Cải thiện hình ảnh cơ thể, đặc biệt sau phẫu thuật
Nhiều bệnh nhân ung thư đã chia sẻ với tôi rằng: “Khí công không chỉ giúp tôi đối phó với bệnh tật mà còn dạy tôi cách sống trọn vẹn mỗi ngày, bất kể tương lai thế nào.”
6. Khí công và sức khỏe tinh thần
Trong thời đại hiện nay, các vấn đề sức khỏe tinh thần đang gia tăng đáng kể. Khí công đóng vai trò như một phương pháp can thiệp tự nhiên, hiệu quả cho nhiều rối loạn tâm lý:
A/Lo âu và trầm cảm
Khí công tác động đến não bộ và hệ thần kinh theo nhiều cách:
-Làm giảm hoạt động của vùng não liên quan đến lo lắng (amygdala)
-Tăng cường kết nối trong vùng não điều hòa cảm xúc (vỏ não trước trán)
-Điều chỉnh hormone serotonin và dopamine – chất dẫn truyền thần kinh quan trọng trong điều hòa tâm trạng
-Giảm viêm não – một yếu tố mới được phát hiện trong bệnh sinh của trầm cảm
Một phân tích tổng hợp từ 14 nghiên cứu lâm sàng cho thấy khí công có hiệu quả tương đương với liệu pháp nhận thức hành vi (CBT) trong việc giảm triệu chứng lo âu nhẹ đến trung bình.
B/Rối loạn giấc ngủ
Mất ngủ và các rối loạn giấc ngủ khác ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe tinh thần và thể chất. Khí công giúp cải thiện giấc ngủ bằng cách:
-Điều chỉnh nhịp sinh học
-Tăng sản xuất melatonin
-Giảm hoạt động hệ thần kinh giao cảm vào buổi tối
-Cải thiện chất lượng giấc ngủ sâu (Non-REM giai đoạn 3 và 4)
Nhiều học viên của tôi báo cáo rằng sau 3-4 tuần thực hành, thời gian đi vào giấc ngủ giảm từ 30-45 phút xuống còn 10-15 phút, và họ ít bị thức giấc giữa đêm hơn.
C/Stress mãn tính và kiệt sức
Hội chứng kiệt sức (burnout) đang trở thành vấn đề phổ biến trong xã hội hiện đại. Khí công cung cấp một liệu pháp hiệu quả bằng cách:
-Giảm nồng độ cortisol – hormone stress chính
-Kích hoạt phản ứng thư giãn sâu
-Tái tạo năng lượng cho hệ thần kinh trung ương
-Tạo không gian tâm lý để phục hồi
7. Khí công và tối ưu hóa hoạt động não bộ
Một lĩnh vực mới đang được nghiên cứu là tác động của khí công đến nhận thức và chức năng não cao cấp:
A/Tăng cường tập trung và khả năng ghi nhớ
Thực hành khí công thường xuyên giúp:
-Tăng cường khả năng duy trì sự chú ý trong thời gian dài
-Cải thiện trí nhớ ngắn hạn và dài hạn
-Tối ưu hóa khả năng chuyển đổi giữa các nhiệm vụ
-Giảm “tiếng ồn tinh thần” – những suy nghĩ lan man làm phân tán sự tập trung
Những kỹ thuật tập trung vào hơi thở và ý niệm trong khí công thực chất là một hình thức luyện tập cho não bộ, giúp tăng cường các con đường thần kinh liên quan đến sự chú ý và xử lý thông tin.
B/Phát triển khả năng sáng tạo
Khí công, đặc biệt là các bài tập kết hợp tưởng tượng và chuyển động, kích thích:
-Sự liên kết giữa các ý tưởng không liên quan
-Tư duy không theo khuôn mẫu
-Khả năng nhìn nhận vấn đề từ nhiều góc độ
-Sự cân bằng giữa hai bán cầu não
Nếu bạn là nghệ sĩ, nhà văn hoặc doanh nhân, hãy tìm đến khí công như một phương pháp để khai mở tiềm năng sáng tạo. Bạn sẽ đạt được những “khoảnh khắc eureka” xuất hiện trong quá trình thực hành.
C/Làm chậm quá trình lão hóa não
Lão hóa não là một trong những thách thức lớn nhất của y học hiện đại. Khí công có thể giúp:
-Tăng cường lưu thông máu não
-Giảm stress oxy hóa và viêm trong mô não
-Kích thích neuroplasticity – khả năng tái tổ chức của não
-Duy trì thể tích vùng hippocampus – trung tâm học tập và ghi nhớ
Các nghiên cứu sử dụng chụp cộng hưởng từ (MRI) cho thấy người cao tuổi thực hành khí công thường xuyên có ít tổn thương chất trắng (white matter lesions) hơn và duy trì được thể tích não tốt hơn so với nhóm đối chứng cùng tuổi.
8. Góc nhìn khoa học và y học tích hợp
Trong hành trình nghiên cứu và giảng dạy khí công, tôi luôn nhấn mạnh tầm quan trọng của việc kết hợp giữa y học cổ truyền và y học hiện đại. Khí công không nên được xem là thay thế cho y học hiện đại, mà là một phương pháp bổ trợ mạnh mẽ.
A/Y học thực chứng về khí công
Hiện nay có hàng nghìn nghiên cứu khoa học về tác động của khí công, từ các thử nghiệm lâm sàng ngẫu nhiên có đối chứng (RCT) đến các nghiên cứu cơ chế tác động ở cấp độ tế bào và phân tử.
Các trung tâm nghiên cứu lớn như Đại học Harvard, Mayo Clinic, và nhiều viện nghiên cứu tại Trung Quốc, Nhật Bản và Hàn Quốc đang đầu tư mạnh vào việc khám phá và xác thực khoa học các tác động của khí công.
B/Khí công như một phần của y học tích hợp
Y học tích hợp (Integrative Medicine) – xu hướng kết hợp y học hiện đại với các phương pháp chữa lành truyền thống – ngày càng phổ biến trên toàn cầu. Trong mô hình này, khí công đóng vai trò quan trọng trong:
-Phòng ngừa bệnh tật
-Hỗ trợ điều trị các bệnh mãn tính
-Giảm tác dụng phụ của các liệu pháp y học hiện đại
-Nâng cao chất lượng cuộc sống
Nhiều bệnh viện lớn trên thế giới giờ đây đã đưa khí công vào như một phần của phác đồ điều trị toàn diện cho bệnh nhân.
C/Hiệu quả về mặt chi phí
Trong bối cảnh chi phí y tế ngày càng tăng, khí công nổi bật như một can thiệp có hiệu quả về mặt chi phí:
-Không đòi hỏi thiết bị đắt tiền
-Có thể thực hành ở mọi nơi, mọi lúc
-Giảm nhu cầu sử dụng thuốc và các can thiệp y tế khác
-Giảm tỷ lệ tái nhập viện
Một nghiên cứu từ Mỹ ước tính rằng việc tích hợp các phương pháp như khí công vào phác đồ điều trị có thể tiết kiệm 28-43% chi phí chăm sóc sức khỏe cho bệnh nhân mắc các bệnh mãn tính.
9. Khí công Himalaya – Cách tiếp cận tổng thể
Trong hệ thống Khí công Himalaya mà tôi giảng dạy, chúng tôi kết hợp những hiểu biết truyền thống với nghiên cứu khoa học hiện đại để tạo ra một phương pháp tiếp cận toàn diện đối với sức khỏe:
A/Cân bằng năng lượng đa chiều
Khí công Himalaya làm việc đồng thời trên nhiều cấp độ:
-Vật lý: Thông qua các động tác chuyển động và tư thế
-Sinh lý: Điều chỉnh hơi thở và chức năng cơ quan nội tạng
-Năng lượng: Cân bằng và điều phối dòng chảy của khí
-Tinh thần: Tĩnh tâm, tập trung và trạng thái thiền định
B/Cá nhân hóa phương pháp thực hành
Không có một phương pháp nào phù hợp với tất cả mọi người. Khí công Himalaya nhấn mạnh việc điều chỉnh thực hành theo:
-Tình trạng sức khỏe cá nhân
-Loại thể trạng theo y học cổ truyền
-Mục tiêu cụ thể (phòng bệnh, hỗ trợ điều trị, nâng cao sức khỏe)
-Giai đoạn cuộc sống (trẻ em, thanh niên, trung niên, người cao tuổi)
C/Phát triển thực hành suốt đời
Khí công Himalaya không chỉ là một liệu pháp ngắn hạn mà là một hành trình suốt đời:
-Giai đoạn đầu: Học các kỹ thuật cơ bản, cảm nhận khí
-Giai đoạn trung: Làm chủ các bài tập, điều khiển dòng khí chủ động
-Giai đoạn cao: Tích hợp khí công vào mọi khía cạnh của cuộc sống
Tóm lại: Khí công không chỉ giúp phòng ngừa bệnh tật, mà còn hỗ trợ cơ chế tự chữa lành, tối ưu hóa các hệ thống trong cơ thể. Việc luyện tập thường xuyên giúp chúng ta khỏe mạnh hơn, ít bệnh tật hơn và sống lâu hơn.
Ở chương tiếp theo, chúng ta sẽ khám phá cách thực hành khí công hiệu quả nhất để đạt được những lợi ích này!
