MẤY LỜI PHI LỘ
Cách đây không lâu, tôi tình cờ đọc được một bài báo về hiện trạng phổ biến trong xã hội Việt Nam hiện nay. Bài viết đó đã làm tôi nhói đau, vì nó như một tấm gương phản chiếu rõ nét chính cuộc đời mình – một người đã từng là đứa con “bất hiếu”, và giờ đây, đang phải nếm trải cảm giác cha mẹ của những đứa con không trọn đạo.
Rất tiếc, tôi không nhớ chính xác tên bài báo hay tên tác giả, nhưng những thông điệp trong đó đã thôi thúc tôi viết lại bài này từ những cảm nhận của chính bản thân mình. Xin phép được mượn ý tưởng từ tác giả gốc và mở rộng dựa trên những trải nghiệm cá nhân, với hy vọng lan tỏa thông điệp này đến nhiều người hơn.
Khi viết những dòng này, lòng tôi không khỏi quặn đau khi nghĩ về Mẹ – người đã ra đi (cách đây một năm) mà tôi chưa kịp báo hiếu trọn vẹn. Và như một vòng tuần hoàn nghiệt ngã của cuộc sống, giờ đây “ít nhất” 3 trong số 5 đứa con của tôi cũng đang có biểu hiện “bất hiếu”, với mức độ còn đau lòng hơn cả những gì tôi đã từng làm với cha mẹ của mình.
Có lẽ nhiều người sẽ nghĩ: “Vạch áo cho người xem lưng có hay ho gì?” Nhưng với tôi, đây không phải là chuyện phô bày, mà là một lời nhắc nhở – cho chính mình, cho con cái mình, và cho bất kỳ ai đọc được những dòng này: hãy nhìn lại, suy ngẫm và thay đổi, trước khi quá muộn.
Như một câu châm ngôn đã nói: “Nếu bạn bắn vào quá khứ bằng súng lục, thì tương lai sẽ chào đón bạn bằng những loạt đại bác.” Đúng vậy, những gì chúng ta gieo hôm nay, chúng ta sẽ gặt hái ngày mai. Và trong mối quan hệ gia đình, không có sự đền đáp nào công bằng hơn.
KHUÔN MẶT MỚI CỦA THỨ TÌNH THÂN XA LẠ
Ngày trước, ta vẫn thường hiểu “bất hiếu” là hành vi cụ thể, rõ ràng: không phụng dưỡng cha mẹ, hỗn láo, bạo hành, hoặc bỏ bê người sinh thành. Nhưng hôm nay, một dạng bất hiếu mới đang hiện diện – tinh vi hơn, khó nhận diện hơn, và đáng buồn thay, lại được xã hội hiện đại tán thưởng như những biểu hiện của sự trưởng thành, độc lập.
Đứa con ngoan của thời đại mới: có học thức, có sự nghiệp, gửi tiền về đều đặn, tặng quà sinh nhật đúng ngày. Chúng không cãi lời cha mẹ – đơn giản vì chúng hiếm khi nói chuyện sâu sắc với cha mẹ. Chúng không từ chối lời khuyên của cha mẹ – mà chỉ lắng nghe một cách lịch sự rồi tiếp tục làm theo ý mình.
Chúng không bỏ bê cha mẹ – mà chỉ “bận quá” để không thể về thăm nhà thường xuyên. Như khi cái áo khoác cũ vừa chật, vừa lỗi thời… ta cất vào góc tủ. Thỉnh thoảng lôi ra, nhìn ngắm đôi chút rồi cất lại, nhẹ nhàng, không nỡ vứt đi.
Nhưng nói gì thì cũng phải nhìn nhận từ hai phía: Các bậc phụ huynh cũng góp phần vào vở kịch này.
Có phải: “Con cứ lo cho cuộc sống của con, bố mẹ tự lo được” – là câu cửa miệng của nhiều bậc cha mẹ hay không?
Câu nói thể hiện sự hy sinh, nhưng đồng thời cũng vô tình dệt nên khoảng cách. Cha mẹ không muốn làm phiền, con cái chẳng muốn bị quấy rầy. Hai bên “tôn trọng” không gian của nhau đến mức… quên mất rằng tình cảm gia đình chỉ lớn lên được bởi sự hiện diện, bởi chia sẻ thường nhật, bởi bữa cơm đơn sơ nhưng đầy đủ tiếng cười.
NGHỊCH LÝ CỦA GIA ĐÌNH VĂN MINH NGĂN NẮP
Trớ trêu thay, chính trong những gia đình được xã hội coi là “hạnh phúc”, “văn minh” – nơi không có cãi vã, không có xung đột – lại đang diễn ra sự rạn nứt sâu sắc nhất. Mỗi thành viên sống trong vỏ bọc riêng, giao tiếp lịch sự như những người xa lạ, và gọi đó là “tôn trọng”. Nhưng sự thật là, tôn trọng không đồng nghĩa với xa cách, và không phải mọi khoảng cách đều là sự tôn trọng.
Những gia đình truyền thống, dù đôi khi ồn ào với những cuộc cãi vã, vẫn giữ được sự gắn kết vì ít nhất họ còn đủ quan tâm để… cãi nhau. Còn trong nhiều gia đình “văn minh” hiện đại, mỗi thành viên sống quá “đúng mực”, quá “không làm phiền nhau” đến mức quên mất rằng gia đình không phải là khách sạn – nơi mỗi người có phòng riêng và chỉ gặp nhau khi cần thiết. Họ sống cạnh nhau như những hòn đảo, gần gũi về mặt địa lý mà xa cách trong tâm hồn.
Thế hệ cha mẹ ngày nay chứng kiến con cái lớn lên với chiếc điện thoại trên tay, kết nối với cả thế giới nhưng lại ngày càng xa lạ với người thân trong nhà. Bàn ăn gia đình trở thành nơi mỗi người cúi mặt vào thiết bị điện tử, tin nhắn thay thế cho câu chuyện, like và share thay thế cho cái ôm và nụ cười. Phòng khách – từng là trái tim của mỗi gia đình – giờ trở nên vắng lặng khi mỗi người rút về “lãnh địa” riêng của mình, như những hạt mưa nhỏ từ mái hiên rơi xuống, tản mác, chẳng còn gì để nối kết.
NHỮNG LÝ DO NGHE CÓ VẺ HỢP LÝ… NHƯNG LẠI KHÔNG
“Con bận công việc, bận xây dựng sự nghiệp.” – Nhưng liệu có ai bận đến mức không thể dành ra năm phút mỗi tuần (chứ không dám hi vọng là “ngày”) để gọi điện cho cha mẹ?
Không, đó không phải là sự bận rộn, mà là sự ưu tiên. Và trong thang bậc ưu tiên của người con hiện đại, những người đã sinh thành, dưỡng dục ta đôi khi lại đứng sau những cuộc hẹn cà phê, những bộ phim mới chiếu, hay chỉ đơn giản là sự mệt mỏi không tên sau ngày làm việc.
“Con cần không gian riêng để phát triển bản thân.” – Liệu đó có phải lý do để tránh xa những người đã dành cả đời để yêu thương mình? Tách biệt để lớn lên, để tự do hơn, để sống cuộc đời của riêng mình… những lý lẽ ấy nghe có vẻ đúng đắn. Nhưng phải chăng đó chỉ là cách để che đậy sự ích kỷ tinh vi, một hình thức từ chối trách nhiệm cảm xúc?
“Bố mẹ cần học cách buông tay, để con tự lập.” – Nhưng tự lập không đồng nghĩa với cô độc, và cha mẹ không phải xiềng xích. Họ là bến đỗ, là chỗ dựa, là điểm tựa tinh thần khi cuộc đời quật ngã ta. Và sự tự lập đích thực không nằm ở việc tách rời khỏi gốc rễ, mà là biết cách đứng vững trên nền tảng gia đình và truyền thống.
“Thời đại khác rồi, không ai sống theo kiểu gia đình truyền thống nữa.” – Nhưng liệu những giá trị cốt lõi của tình thân có thực sự lỗi thời? Công nghệ thay đổi, xã hội chuyển mình, nhưng nhu cầu được yêu thương, được quan tâm, được gắn kết vẫn mãi là điều kiện sống còn của tâm hồn con người. Hãy nhìn vào tỷ lệ trầm cảm, tự tử, cô đơn trong xã hội hiện đại và tự hỏi: phải chăng chúng ta đang đánh mất điều gì đó quan trọng trong quá trình “hiện đại hoá”?
Mỗi lý lẽ đều có phần hợp lý, nhưng tất cả lại bỏ qua một sự thật hiển nhiên: không ai trong chúng ta sống mãi, và khoảng thời gian dành cho nhau là hữu hạn. Mỗi bữa cơm trễ hẹn, mỗi cuộc gọi hoãn lại, mỗi dịp đoàn tụ bị huỷ bỏ – tất cả đều là những khoảnh khắc không bao giờ lấy lại được. Như con nước chảy qua kẽ tay, dù nắm chặt đến đâu cũng không giữ lại được giọt nào.
CÁI GIÁ CỦA CUỘC SỐNG VĂN MINH HIỆN ĐẠI
Chúng ta đang trả giá cho lối sống “văn minh” này bằng một thế hệ người già cô đơn và một thế hệ trẻ thiếu kết nối!
Những người cao tuổi sống trong căn nhà vắng lặng, với nỗi cô đơn không ai thấu. Họ không đòi hỏi con cái phải về chăm sóc từng giây từng phút, họ chỉ mong một cuộc gọi thường xuyên, một bữa cơm gia đình vào cuối tuần, một câu hỏi chân thành “Bố mẹ khoẻ không?”. Đôi khi, chỉ cần thế là đủ để làm ấm lòng những người đã dành cả đời để yêu thương ta.
Đứng cạnh cửa sổ, họ (cha mẹ chúng ta) ngóng chờ từng bóng người qua lại. Người già khóc không thành tiếng, nước mắt rơi âm thầm như những hạt mưa nhỏ trên đường phố vắng. Nỗi nhớ con cái là nỗi nhớ dai dẳng nhất, ngấm sâu vào xương tủy, đau đến không thốt nên lời.
Thế hệ trẻ tưởng rằng mình đang sống tự do, nhưng thực chất đang mất dần gốc rễ. Chúng xây dựng sự nghiệp, chúng du lịch khắp thế giới, kết nối với hàng nghìn “bạn bè” trên mạng xã hội – nhưng lại không biết rằng, khi gặp khó khăn thực sự, chỉ có gia đình mới là nơi chúng có thể trở về mà không cần điều kiện.
Có đàn ông thì phải có đàn bà, có con cái thì không thể thiếu cha mẹ, có hiện tại thì không thể không có quá khứ và cội nguồn. Đó là quy luật tự nhiên, luật trời đất không thể đảo ngược.
Nhiều người trẻ hôm nay cảm thấy cô đơn giữa đám đông, trống rỗng dù thành công, và không thể tìm thấy ý nghĩa cuộc sống dù có mọi thứ. Phải chăng, một phần của vấn đề là vì chúng đã mất đi kết nối với cội nguồn của mình? Như một cây không rễ, chúng lớn lên nhanh nhưng không vững chãi, dễ đổ ngã trước những cơn gió nghịch của cuộc đời.
NHỮNG MẢNH ĐỜI ĐÁNG CHIÊM NGHIỆM
(Đây là những câu chuyện giả tưởng. Và mặc dù là giả tưởng, nhưng không nhất thiết phải khác với sự thực nhan nhản trong cuộc sống “hiện đại – hại điện” này.)
CÂU CHUYỆN THỨ NHẤT:
Một người đàn ông trung niên, thành đạt, sống ở thành phố lớn. Anh luôn bận rộn với công việc, chỉ về thăm mẹ mỗi năm một lần vào dịp Tết. Một ngày, anh nhận được tin mẹ qua đời đột ngột. Khi dọn dẹp căn nhà cũ, anh tìm thấy cuốn nhật ký của mẹ. Trang cuối ghi: “Hôm nay là sinh nhật con trai, mình đã chuẩn bị món ăn nó thích nhất. Nhưng có lẽ năm nay nó cũng không về được. Không sao, mình hiểu mà. Chỉ là… mình nhớ nó quá.” Những dòng chữ đơn sơ ấy như mũi dao đâm vào tim anh, khiến anh quỵ ngã giữa căn nhà trống rỗng, ôm chặt cuốn nhật ký mà khóc nức nở trong hối hận.
CÂU CHUYỆN THỨ HAI:
Một cô gái trẻ luôn cảm thấy cha mẹ quá cổ hủ, không hiểu mình. Cô chuyển ra sống riêng từ năm 18 tuổi, chỉ về nhà vào những dịp bắt buộc. Nhiều năm sau, khi cô phải đối mặt với khủng hoảng trong công việc và tình cảm, không có ai bên cạnh. Trong giây phút tuyệt vọng, cô gọi về nhà. Cha mẹ không hỏi han, không trách móc, chỉ nói một câu đơn giản: “Con về đi, cửa luôn mở.” Khi cô trở về, căn nhà vẫn nguyên vẹn như ngày cô ra đi: phòng cô vẫn được giữ nguyên, món đồ yêu thích vẫn được cất giữ cẩn thận, thậm chí những cuốn sách cô vẫn chưa đọc xong cũng nằm đúng chỗ cũ. Đó là khi cô hiểu rằng, dù đã đi xa đến đâu, vẫn luôn có một nơi gọi là nhà.
CÂU CHUYỆN THỨ BA:
Một ông lão sống một mình trong căn hộ nhỏ. Con trai ông là giám đốc một công ty lớn, luôn gửi tiền đều đặn nhưng hiếm khi ghé thăm. Mỗi tối, ông lại ngồi bên cửa sổ, nhìn những gia đình hạnh phúc quây quần bên nhau ở tòa nhà đối diện. Một ngày, người con trai nhận được cuộc gọi từ bệnh viện: cha anh đã ngã quỵ vì đột quỵ, và điều cuối cùng ông làm là cầm tấm ảnh gia đình chụp từ 20 năm trước – khi họ còn sống cùng nhau. Khi người con trai đến bệnh viện, ông già đã mất, trên môi vẫn còn nụ cười nhẹ nhàng. Trong túi áo ông, người ta tìm thấy một mảnh giấy nhỏ ghi: “Con à, bố không muốn con bận tâm, nhưng nếu có thể, hãy đến thăm bố một lần. Bố chỉ muốn nhìn thấy con, và nói rằng bố tự hào về con.”
Lúc đó, tất cả tiền bạc, địa vị mà người con trai có được bỗng trở nên vô nghĩa trước nỗi hối hận: “Giá như mình đã dành nhiều thời gian hơn cho bố…”
THỨC TỈNH, TRƯỚC KHI QUÁ MUỘN
Hãy nhìn quanh bạn. Có bao nhiêu người già sống một mình, chỉ mong manh tấm hình con cháu trên tường? Có bao nhiêu bữa cơm gia đình bị hủy bỏ vì “bận họp”, “bận deadline”, “bận hẹn hò”? Có bao nhiêu tin nhắn “Con nhớ bố mẹ” chỉ được gửi vào dịp lễ Tết như một nghi thức xã hội (thậm chí xã giao)?
Đây không phải là lời kêu gọi từ bỏ sự nghiệp, từ bỏ cuộc sống riêng để quay về “níu áo” cha mẹ. Đây là lời nhắc nhở rằng: tình cảm gia đình – như mọi mối quan hệ khác – cần được nuôi dưỡng. Như dòng sông cần nguồn nước từ thượng nguồn, như cây cần nhựa sống từ rễ, tình cảm gia đình cũng cần được chăm bón hàng ngày bằng những hành động nhỏ nhưng đầy ý nghĩa.
Nuôi dưỡng bằng thời gian, dù chỉ là những giây phút ngắn ngủi nhưng chất lượng. Nuôi dưỡng bằng sự hiện diện thực sự, không phải chỉ thể xác có mặt mà tâm trí lại lang thang nơi khác. Nuôi dưỡng bằng những chia sẻ chân thành, không phải những câu hỏi xã giao “Bố mẹ khỏe không?” rồi thôi. Nuôi dưỡng bằng sự kiên nhẫn, bởi đôi khi cha mẹ không hiểu được thế giới của con, nhưng họ luôn cố gắng.
Trong thời đại mà mọi thứ đều có thể mua được, hãy nhớ rằng có những thứ tiền không thể mua: đó là thời gian, là khoảnh khắc, là cảm xúc chân thật, là tình thương không điều kiện. Và khi những người thân yêu nhất của bạn không còn nữa, không có số tiền nào có thể mua lại được một ngày bên họ. Như những giọt mưa rơi xuống mặt đất, hòa vào lòng đất, không thể gom lại được nữa.
NHỮNG HÀNH ĐỘNG NHỎ TẠO NÊN THAY ĐỔI LỚN
1/Một cuộc gọi đều đặn: Chỉ cần 5 phút mỗi ngày, không phải để báo cáo, không phải để xin xỏ, mà chỉ đơn giản để nói “Con nhớ bố mẹ”. Đôi khi, chỉ cần nghe giọng nói của con đã đủ làm ấm lòng người ở xa.
2/Một bữa cơm gia đình: Đặt lịch như đặt lịch cho một cuộc họp quan trọng. Bởi vì nó THỰC SỰ quan trọng. Và trong bữa cơm đó, hãy tắt điện thoại, tắt tivi, chỉ còn những câu chuyện và tiếng cười.
3/Lắng nghe thực sự: Không phải chỉ bằng tai, mà bằng trái tim. Đôi khi cha mẹ kể những câu chuyện cũ, không phải vì họ lẩm cẩm, mà vì đó là cách họ kết nối với quá khứ, với con người mà họ yêu thương. Hãy kiên nhẫn lắng nghe, thậm chí nếu bạn đã nghe câu chuyện đó hàng chục lần.
4/Chia sẻ cuộc sống: Không chỉ những thành công, mà cả những thất bại, những nỗi sợ. Bởi vì gia đình là nơi duy nhất bạn có thể yếu đuối mà không sợ bị phán xét. Mở lòng mình ra, và bạn sẽ ngạc nhiên khi thấy cha mẹ cũng có những trăn trở, những khó khăn không khác gì bạn.
5/Tạo ra truyền thống mới: Một ngày đi chơi hàng tháng, một kỳ nghỉ gia đình hàng năm, một buổi nấu ăn cùng nhau vào cuối tuần. Những thói quen đơn giản này sẽ trở thành kỷ niệm quý giá sau này, là sợi dây vô hình gắn kết các thành viên trong gia đình.
LỜI CUỐI – TIẾC THƯƠNG KHÔNG CHỈ ĐẾN KHI MẤT ĐI MÃI MÃI
Có một sự thật mà nhiều người trẻ chưa nhận ra: Điều đáng sợ nhất không phải là lúc cha mẹ qua đời – mà là khi họ còn sống, còn khỏe mạnh, nhưng bạn và họ đã trở nên xa lạ đến mức không còn gì để nói với nhau.
Khi ấy, nỗi cô đơn không phải là không có ai bên cạnh, mà là đứng cạnh nhau như những người xa lạ. Như mưa rơi trên mặt hồ yên ắng, không gợn sóng, không âm vang, chỉ còn những vòng tròn nhỏ dần tan biến vào hư không.
Hãy tự hỏi bản thân: Lần cuối bạn ngồi xuống, nhìn thẳng vào mắt cha mẹ và trò chuyện thực sự là khi nào? Lần cuối bạn ôm họ, không phải vì lễ nghi, mà vì tình thương là khi nào? Lần cuối bạn nói “Con yêu bố mẹ” không phải trong một tấm thiệp mua sẵn, mà từ tận đáy lòng là khi nào?
Nếu câu trả lời khiến bạn giật mình, thì có lẽ đã đến lúc thay đổi.
Bởi vì, trong cuộc đời này, chúng ta có thể tìm thấy một công việc mới, một người yêu mới, một người bạn mới – nhưng không bao giờ có thể tìm thấy cha mẹ mới.
Và khi những người đã sinh ra bạn, nuôi dưỡng bạn, dành cả đời để yêu thương bạn không còn nữa – thì mọi thành công, mọi tài sản, mọi danh vọng đều trở nên vô nghĩa trước nỗi hối tiếc: “Giá như mình đã dành nhiều thời gian hơn cho bố mẹ.”
Đừng để cuộc sống vội vã của thời hiện đại cướp đi điều quý giá nhất của bạn – tình gia đình. Bởi vì, như một câu nói cổ: “Gia đình là nơi cuộc sống bắt đầu và tình yêu không bao giờ kết thúc.”
Nhưng để tình yêu ấy không kết thúc, chúng ta phải nuôi dưỡng nó – mỗi ngày, bằng những việc làm nhỏ bé nhưng đầy ý nghĩa.
Hãy gọi về nhà ngay hôm nay. Không phải ngày mai. Không phải “khi nào rảnh”. Ngay hôm nay.
Bởi vì tình yêu thương, cũng như ngọn lửa, không được thổi thì tắt. Và khi tiếng khóc đã nấc lên trong đêm dài, không ai có thể trả lại những gì đã mất đi.
Người ta bảo, cuộc đời có hai nỗi đau không thể chữa lành. Một là sự hối hận về những gì mình đã làm. Hai là sự day dứt về những gì mình chưa kịp làm. Tất cả chúng ta đều đang mang trong mình cả hai nỗi đau ấy. Nỗi đau của những đứa con bất hiếu khi còn trẻ. Nỗi đau của những người cha, người mẹ không được con cái thấu hiểu khi về già.
Vậy thì, trong khi còn có thể, hãy gõ cửa ngôi nhà tuổi thơ. Hãy ôm lấy bờ vai đã gầy đi của mẹ cha. Hãy ngồi xuống cùng bữa cơm gia đình. Và hãy lắng nghe, dù chỉ một lần, những câu chuyện mà bạn tưởng như đã nghe quá nhiều lần.
Bởi một ngày nào đó, khi tất cả chỉ còn là ký ức, bạn sẽ nhận ra: những khoảnh khắc đơn sơ ấy chính là hạnh phúc đích thực mà cả đời bạn kiếm tìm.
Hãy về nhà, khi nhà vẫn còn đó.
(Hình minh họa sưu tầm trên mạng)
================
Nếu bài viết này chạm tới trái tim của bạn, xin hãy chia sẻ để những người khác có cơ hội chăm sóc bố mẹ khi còn chưa quá muộn…
